Deze herfstvakantie verbleef ik met het gezin zoals elk jaar weer een paar dagen in de Efteling. Een van de favoriete attracties van mijn kinderen is de wildwaterbaan. Deze attractie is vernoemd naar een beruchte Zuid-Amerikaanse zoetwatervis met zeer scherpe tanden. Maar hoe komt de Piraña eigenlijk aan zijn naam?
Het woord piraña (of piranha) is een samenstelling van twee indiaanse woorden: pira, wat “vis” betekent, en ranha, wat “tanden” betekent. Een vis met tanden dus. In het Portugees betekent het woord piranha snoeischaar. De indianen uit het Amazonegebied gebruikten de kaken van de piraña dan ook als snoeischaar. Piraña’s hebben enorm scherpe, driehoekige tanden en kunnen snel agressief worden als ze honger hebben. Ze worden 15 tot 25 centimeter lang en leven in de rivieren van Paraguay en in het Amazonegebied.
Toch zijn de meeste piraña-soorten ongevaarlijk voor de mens. Er zijn slechts enkele gevallen bekend waarbij ze mensen hebben aangevallen. Piraña’s eten voornamelijk vis en fruit en in uiterste nood ook soortgenoten. In hun thuisgebied zwemmen mensen regelmatig in water waar ook piraña’s zwemmen, zonder dat ze aangevallen worden.
Dat de piraña zo’n slechte reputatie heeft, komt voor een groot deel door de voormalig president van de Verenigde Staten Theodore Roosevelt. Roosevelt, die president was van 1901 tot 1909, vertrok in 1913 voor een expeditie naar Brazilië. De Brazilianen, die wisten dat de voormalig president wel van avontuur hield, regelden een tocht door het land, waarbij ze een bepaald stuk van een rivier afsloten met netten. Binnen het afgesloten stuk lieten ze een grote hoeveelheid piraña’s los en vervolgens waarschuwden ze Roosevelt voor de “moordlustige” vissen die de rivier bevolkten. Roosevelt, vergezeld van een honderdtal journalisten, was aanvankelijk sceptisch. Maar toen de Brazilianen een zieke, bloedende koe in het water bij de vissen gooiden, doken de hongerige vissen bovenop het arme beest en begonnen haar op te eten. Roosevelt was danig onder de indruk en beschreef bij thuiskomst de agressiviteit van de piraña’s als volgt:
“Through the Brazilian Wilderness.” (1914)
“They are the most ferocious fish in the world. Even the most formidable fish, the sharks or the barracudas, usually attack things smaller than themselves. But the piranhas habitually attack things much larger than themselves. They will snap a finger off a hand incautiously trailed in the water; they mutilate swimmers—in every river town in Paraguay there are men who have been thus mutilated; they will rend and devour alive any wounded man or beast; for blood in the water excites them to madness. They will tear wounded wild fowl to pieces; and bite off the tails of big fish as they grow exhausted when fighting after being hooked.”
“But the piranha is a short, deep-bodied fish, with a blunt face and a heavily undershot or projecting lower jaw which gapes widely. The razor-edged teeth are wedge-shaped like a shark’s, and the jaw muscles possess great power. The rabid, furious snaps drive the teeth through flesh and bone. The head with its short muzzle, staring malignant eyes, and gaping, cruelly armed jaws, is the embodiment of evil ferocity; and the actions of the fish exactly match its looks.”
“I never witnessed an exhibition of such impotent, savage fury as was shown by the piranhas as they flapped on deck. When fresh from the water and thrown on the boards they uttered an extraordinary squealing sound. As they flapped about they bit with vicious eagerness at whatever presented itself. One of them flapped into a cloth and seized it with a bulldog grip. Another grasped one of its fellows; another snapped at a piece of wood, and left the teeth-marks deep therein. They are the pests of the waters, and it is necessary to be exceedingly cautious about either swimming or wading where they are found.”
“If cattle are driven into, or of their own accord enter, the water, they are commonly not molested; but if by chance some unusually big or ferocious specimen of these fearsome fishes does bite an animal—taking off part of an ear, or perhaps of a teat from the udder of a cow—the blood brings up every member of the ravenous throng which is anywhere near, and unless the attacked animal can immediately make its escape from the water it is devoured alive.”
Sindsdien heeft de piraña een reputatie als “killer fish”, een reputatie waar dankbaar gebruik van wordt gemaakt in films. Denk maar aan de beroemde scene in de James Bondfilm “You only live twice”.
Een reputatie die de piraña in het echt waarschijnlijk niet helemaal waar kan maken.
Goed gedocumenteerd verhaal!