9 november: Hedy Lamarr en de Dag van de Uitvinders. 1

Een van de meest interessante vrouwen uit de 20^e-eeuwse filmindustrie was ongetwijfeld Hedy Lamarr. Zij werd geboren in Wenen op 9 november 1914 als Hedwig Eva Maria Kiesler en was de dochter van een Oostenrijkse bankdirecteur en een Hongaarse pianiste. Tijdens haar kindertijd raakte Hedy al gefascineerd door de filmindustrie en als tiener stopte ze met school om de acteursopleiding van Max Reinhardt in Berlijn te gaan volgen. Haar droom om actrice te worden kwam uit toen zij in 1930 op 17-jarige leeftijd haar eerste filmrol kreeg in de Duitse film ‘Geld auf der Straße’. Haar doorbraak vond twee jaar later plaats toen ze de hoofdrol speelde in de Tsjechische film ‘Extase’ (toen nog als Hedy Kiesler). Dit was de eerste film waarin een vrouw naakt in beeld kwam en daardoor was de film uitermate controversieel. Tien minuten lang zien we Hedy badend in een meertje en daarna naakt door het bos rennen. Door een ‘fake’ seksscène, waarbij we Hedy met een in extase verkerend gezicht zien, werd de film zelfs in veel landen verboden of zwaar gecensureerd.

In 1933 trouwde Hedy met de Oostenrijkse wapenfabrikant Fritz Mandl, die nauwe banden had met Hitler en Mussolini. Mandl was ziekelijk jaloers en verbood Hedy om nog langer als actrice te werken. Ook probeerde hij alle exemplaren van ‘Extase’ op te kopen, wat jammerlijk mislukte. Zo had Mussolini een exemplaar van de film die hij weigerde te verkopen aan Mandl. Ondertussen had de omstreden film Hedy onder de aandacht gebracht van enkele Hollywood-producers. Louis B. Mayer van de grote productiemaatschappij MGM bood haar in 1937 een contract aan. Hedy, die een hekel had aan haar man en zijn nazicontacten, veranderde haar naam naar Hedy Lamarr en vluchtte naar Londen. Met het MGM-contract op zak belandde Lamarr vervolgens in Hollywood, waar ze in 1938 haar Amerikaanse debuut had als Gaby in ‘Algiers’. Daarna volgde nog verschillende films waarbij Lamarr vaak te zien was als enigmatische donkere beauty. Haar keuze in films was niet altijd even gelukkig te noemen. Zo sloeg ze rollen af in de films ‘Casablanca’ en ‘Gaslight’; rollen die haar filmcarrière een enorme boost hadden kunnen geven. Nu was haar grootste commerciële succes de film ‘Samson and Delilah’ uit 1949.

Wat niet iedereen weet over Hedy Lamarr was dat ze ook uitvinder was. Behalve een beeldschone en getalenteerde actrice, was ze ook buitengewoon intelligent. Haar man Fritz Mandl had zich beziggehouden met het onderzoek naar besturingssystemen en Hedy was geïnteresseerd geraakt in de communicatietechniek. Later bedacht zij een methode waarbij radiocommunicatie ongevoelig gemaakt kon worden voor storingen van buitenaf. Deze methode, die werkte door middel van frequentieverspringing, ontwikkelde ze samen met George Antheil. In 1941 vroegen ze patent aan op dit ‘Secret Communications System’. Op dat moment werd er nog niet zoveel mee gedaan omdat de elektronica nog niet zo geavanceerd was, maar het ontwerp van Lamarr en Antheil ligt wel aan de basis van de huidige draadloze digitale communicatie. Om deze kant van Hedy Lamarr te eren riep de Duitse uitvinder en ondernemer Gerhard Muthenthaler haar geboortedag, 9 november, uit tot ‘Dag van de Uitvinders’. Bedoeling van deze dag is om grote en/of vergeten uitvinders te herinneren en te eren en om mensen aan te moedigen om ideeën na te streven om dingen te verbeteren.

Hedy Lamarr werd in 1953 Amerikaans staatsburger en trouwde in totaal zes keer. Zij overleed in januari 2000 op 85-jarige leeftijd. Op haar verzoek werd haar as verstrooid in het Wienerwald in haar geboorteland Oostenrijk.

Hedy Lamarr: “Hope and curiosity about the future seemed better than guarantees. That’s the way I was. The unknown was always so attractive to me… and still is.”